مارماهیان   Spiny ( خاردار ) که به مار ماهیان مرداب نیز مشهورند، از اعضاء خانواده   Mastacembelidae هستند. آنها در کشورهای هند, پاکستان, سری لانکا, بنگلادش, نپال  , میانمار, تایلند, مالزی, ویتنام و اندونزی پراکنش یافته اند. مارماهیان خاردار, مار  ماهیان حقیقی نیستند اما به دلیل شباهت آنها به مار ماهی به این نام خوانده می شوند.

بدن کشیده شبیه مار با پوزه گوشتی دراز و باله دمی گرد که از باله های پشتی و مخرجی مجزا است. رنگ بدن , قهوه ای متمایل به زرد که با نوارها یا لکه های سیاه متمایز شده اند. به دلیل زیبایی, ساختار بدنی باریک و کشیده, رنگارنگ بودن و رفتار شوخی آمیز آنها بیشترین تقاضا را در عرصه تجارت ماهیان زینتی در دنیا دارند. مارماهیان خاردار بسیار مستعد بیماریهای قارچی و باکتریایی هستند، بنابراین نیاز به مراقبت ویژه پس از صدمات وارده خواهند داشت تا از شیوع بیماریها جلوگیری شود. این ماهیان در آبهای لب شور و شیرین زندگی می کنند. از بین 12 گونه شناخته شده 2 گونه Macrognathus aculeatus و Mastacembelus armatus از جایگاه مهمی در بازار ماهیان زینتی برخوردارند.

گونه Macrognathus aculeatus عموماً مارماهی طاووس یا مار ماهی خال خالی نامیده می شود. این ماهی دارای بدنی بدون پوشش فلس دار و به رنگ قهواه ای روشن بوده و در قسمت فوقانی و بالای باله پشتی دارای 4 خال حلقه ای و گرد می باشد. هر دو باله دمی و پشتی دارای نوارهای زیبایی هستند.

حداکثر اندازه آنها زمانیکه کاملاً رشد کرده اند به 30 - 25 سانتیمتر می رسد. عادات غذایی شبانگاهی دارند یعنی با چال کردن خودشان زیر لایه های پر از سنگ و ماسه یا صخره ها پنهان شده و به هنگام شب یا صبحدم برای خوردن غذا بیرون می آیند. فاکتورهای آب شاملPH خنثی تا کمی قلیایی( 2/7 = PH )و درجه حرارت بین 24 تا 26 درجه سانتیگراد می باشد. این ماهیان گوشتخوار بوده و ماهیان نابالغ از غذای زنده نظیر بچه میگو و انواع کرمها بخصوص کرمهای سیاه تغذیه می کنند و پس از رشد کافی می توانند از ماهیان کوچک تغذیه کنند. در محیط بسته می توان آنها را تکثیر کرد اما مشکل است در جوانترها جنسیت آنها را تشخیص داد. عموماً در ماهیان هم سن و سال ماده ها کمی بزرگتر از نرها هستند.

به هنگام تکثیر شکم ماهی ماده متورم و به رنگ سبز کم رنگ در آمده و بر جستگی مخرجی کاملاً مشخص است. ماده ها بین 800 تا 1000 تخم بزرگ و شفاف می گذارند. تخم ها در مدت 3 روز هچ می شوند. بچه ماهیان از ناپلی Cyclops تغذیه می کنند.

گونه Mastacembelus armatus , عموماً به زبان تجاری مارماهی tire track یا مار ماهی زیگزاکی و یا مار ماهی خاردار آتشین نامیده می شود. اغلب در نهرها و رودخانه ها در زیر لایه های سنگی, ماسه ای و یا زیر صخره ها در کشورهای آسیایی از پاکستان تا ویتنام و اندونزی یافت می شوند.

مارماهی الکتریکی جاندار آبزی و مهره‌داری است از رده شعاع‌باله‌ها، راسته برق‌ماهی‌شکلان (Gymnotiformes  )، خانواده کاردماهیان پشت‌برهنه (Gymnotidae  ).

مارماهی برقی غیر عادی‌ترین گونه ماهی هاست. این ماهی قادر است شوک‌های الکتریکی قوی تا 600 ولت تولید کند و از آن برای شکار و دفاع از خود استفاده کند. این ماهی در طبقه خود (طبقه مارماهیهای الکتریکی آمریکای جنوبی) به عنوان یک شکارچی درجه یک شناخته شده‌است بطوریکه هیچ جانور دیگری جرات ندارد که برای خوردن این نوع ماهی خطر مرگ به‌وسیله جریان برق را به جان بخرد.

زیستگاه

مار ماهی الکتریکی را می‌توان در حوضه رود آمازون و رود ارینوکو و همچنین نواحی اطراف آنها یافت. طول این ماهی‌ها به 5/2 متر و وزن آنها به 20 کیلوگرم می‌رسد، البته طول اکثر این ماهیها از یک متر تجاوز نمی‌کند. این گونه ماهیها بدن دراز و کشیده استوانه مانندی دارند که با تعدادی پولک پوشیده شده، سر آنها تخت و رنگ بدنشان سبز مایل به خاکستری است که هر چه به قسمت‌های زیرین بدن نزدیک می‌شود به زردی می‌گراید. همانطور که از توصیفات بر می‌آید این گونه ماهی‌ها ظاهر زیبایی ندارند.

مارماهی الکتریکی ترجیح می‌دهند که کف گل آلود آبهای آرام زندگی کنند. این ماهیها هوا تنفس می‌کنند و برای اینکار حدودا هر 10 دقیقه یکبار به سطح آب می‌آیند و پس از بلعیدن هوا دوباره به کف رودخانه باز می‌گردند.

تولید برق

مار ماهی الکتریکی ضربانهای الکتریکی منحصر بفرد خود را به گونه‌ای شبیه باتری بوجود در می‌آورد که در آن توده‌ای از بشقابک‌ها جریان برق تولید می‌کنند. این ماهی‌ها به‌وسیله توده صفحات الکتریکی (حدود 500 تا 600 صفحه) قادر است شوک‌های الکتریکی با ولتاژ 500 و جریان یک آمپر تولید کند. اگر چه گزارشها نشان می‌دهد که جانورانی هم وجود دارند که قادرند ولتاژهای بالا تری تولید کنند ولی این موضوع اصلاً مهم نیست چرا که همین مقدار جریان می‌تواند هر جانوری را بی حس و یا از حمله منصرف کند.

ماهیهای جوانتر ولتاژهای کمتری (در حدود 100 ولت) تولید می‌کنند. این ماهیها قادرند شدت برق خروجی را تغییر دهند مثلاً برای شکار جریانهای برق کمتر و برای بی حس کردن شکار و دفاع از خود جریانهای برق بیشتری تولید کنند.

مطالعه این گونه‌ها برای برخی از پژوهشگران بویژه آنهایی که از acetylcho   linesterase   و A.T.P   آنها استفاده می‌کنند، جالب به‌نظر می‌رسد.

از آنجائیکه این گونه‌ها قادرند در هنگام آشفتگی و سراسیمگی شوک‌های الکتریکی متناوب و قوی را در مدت زمان طولانی (دست کم یک ساعت) تولید کنند بدون اینکه نشانه‌ای از خستگی در آنها دیده شود، محققان علاقمندند که دقیقا از چگونگی آن مطلع شوند.

گربه ماهی الکتریکی (Malapterurus electricus  ) و ماهی چهارگوش الکتریکی (Torpedo   mamorata T.californica ) از جمله گونه‌های مشابه مارماهی الکترکی بشمار می‌آیند.

اگر چه این مار ماهی‌ها در طبقه خود معمول و متداول هستند و در اکثر اکواریوم‌های عمومی یافت می‌شوند، ولی عادت آنها در تولید شوکهای الکتریکی حتی هنگامی که به آرامی لمس می‌شوند. باعث شده‌است که نگهداری آنها توسط اکثر آماتورها در خانه خطرناک به‌نظر برسد. علاوه بر این بخاطر ابعاد بزرگ این ماهی‌ها نگهداری آنها برای اکثر افراد غیر ممکن است و فقط کسانی قادرند از آنها نگهداری کنند که واقعا به اینکار علاقمند باشند.

کشورهایی همچون استرالیا شدیدا نگهداری این ماهیها را ممنوع کردند چرا که ممکن است این ماهیها به حیات وحش فرار کنند و به یک خطر عمومی تبدیل شوند.

این گونه آنچنان غیر عادی است که تابحال چندین بار طبقه بندی شده‌است. اصولا گونه در Gtymnotus هستند که بعداً نام Electropheridae به آنها داده شد و به یک گونه از Gtymnotidae در کنار Gtymnotus‌ها تترل یافتند.

مهار مارماهی‌های الکتریکی در برنامه تلویزیونی «عامل ترس» به عنوان یک هنر نمایی نمایشی به تصویر کشیده می‌شد. اگر چه مار ماهی‌ها نسبتاً کوچک بودند (کمتر از 30 سانتی متر) ولی شوک‌های الکتریکی تولیدی آنها درد زیادی را در رقابت کنندگان بوجود می‌آورد.